Esdoorn (Acer) – Planten, Verzorgen & Kopen Van Esdoorn

Esdoorn - Acer

De esdoorn, ook wel de ahorn of acer genoemd, is een geslacht van meer dan 120 verschillende boom- en heestersoorten. De esdoorn staat vooral bekend wegens zijn prachtige, kleurrijke bladeren ten tijden van de herfst. Ze kunnen bladeren in verschillende kleuren hebben, maar geel en rood zijn de meest voorkomende kleuren blad. Kenmerkend aan de acer is dat de bladeren altijd kruisgewijs tegenover elkaar staan op de tak. Een ander herkenbare eigenschap van de esdoorn zijn de vruchten: een gevleugeld nootje. De bomen/heesters komen in verschillende vormen en maten, variërend van 1,50 meter tot 40 meter. De japanse esdoorn is een bekende kleinere heester die veel wordt toegepast in tuinen, terwijl de gewone, noorse en spaanse aak bekendere grotere soorten in de tuin zijn. Doordat er zo ontzettend veel verschillende soorten zijn kan je altijd de juiste esdoorn voor jouw tuin vinden.

Esdoorn soorten

De esdoorn is een groot geslacht binnen de zeepboomfamilie. Er zijn in totaal meer dan 120 verschillende boom-en heestersoorten van de esdoorn. Maar dan zijn we er nog niet; veel soorten hebben zelf ook nog ontzettend veel variëteiten. Zo heeft de japanse esdoorn alleen al meer dan 800 cultivars (de meeste hiervan worden echter niet meer gekweekt). Twee esdoorn soorten zijn inheems binnen de Benelux: de gewone esdoorn en de spaanse aak. Doordat er zo veel verschillende ahorn soorten zijn kan het lastig zijn om een keuze te maken welke soort het meest geschikt voor jouw tuin is. Daarom worden hieronder de meest bekende esdoorn soorten kort toegelicht, zodat je een goede afweging kan maken.

Japanse esdoorn (Acer palmatum)

De japanse esdoorn is de bekendste esdoorn voor in de tuin. De plant kent wegens zijn pracht en praal ontiegelijk veel cultivars; er zijn meer dan 800 verschillende cultivars geregistreerd. De meeste hiervan worden echter niet meer gekweekt. Opvallend aan de heester zijn de sierlijke, felgekleurde bladeren die een prachtige show geven voordat ze er tijdens de herfst vanaf vallen. In Japan wordt de heester beschouwd als de boom tegen het onheil, waardoor je de heester veelvuldig terug ziet komen in japanse tuinen. 

Noorse esdoorn (Acer platanoides)

De Noorse esdoorn wordt vaak als straatboom of sierboom toegepast. De normale versie van de boom wordt circa 20 tot 30 meter hoog. Gelukkig zijn er ook variëteiten die beter toepasbaar zijn voor de tuin vanaf 5 meter hoog. Voordat het blad zich vormt, bloeit de boom met geelgroene bloemen in een trosvormige bloeiwijze. Vervolgens zullen er puntige, grover getande bladeren groeien aan de roodbruine knoppen. Ten tijde van de herfst zullen de groene bladeren naar goudgeel verkleuren. 

Leestip: Noorse esdoorn planten, verzorgen & kopen

Gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus)

De gewone esdoorn is een inheemse boom in de Benelux en een veel gebruikte boom voor de tuin. Het is een makkelijke boom die op bijna elke plek een snelle groeier is, waardoor de boom weinig onderhoud vergt. Zijn latijnse naam pseudoplatanus betekent onechte plataan, welke die waarschijnlijk heeft gekregen wegens de gelijkenis van het blad met de plataanboom. De boom heeft een grijze bast met olijfgroene takken. De bladeren groeien aan groene knoppen en verkleuren tijdens de herfst naar een goudgele kleur. De goudgele kleur is wel minder intens dan die van de Noorse esdoorn. 

Rode esdoorn (Acer rubrum)

De rode esdoorn is een opvallend exemplaar. Het is een middelgrote boom die binnen Nederland ongeveer 15 meter hoog wordt. Opvallend aan de boom zijn de twijgen en het bladsteel die roodbruin gekleurd zijn. In de herfst zal het blad naar prachtige oranjerood verkleuren wat een grote sierwaarde meegeeft in de tuin. Let goed op: zet de boom niet op een kalkrijke grond. Wanneer de acer rubrum op een kalkrijke grond wordt geplaatst zullen de bladeren niet verkleuren naar de oranjerode kleur.

Zilveresdoorn (Acer saccharinum)

De zilveresdoorn, ook wel de witte esdoorn genoemd, is te herkennen aan zijn grijswitte onderzijde op het blad. Hoewel het de zilveresdoorn wordt genoemd, verkleurt ook bij deze esdoorn soort de bladeren gewoon naar een meestal gele en soms oranje/rode kleur tijdens de herfst. Met zijn hoogte van 20 tot 25 meter is de boom niet geschikt voor een kleine tuin. Voorheen werd de boom vaak als straatboom aangeplant, maar de takken verdragen een sterke wind minder goed waardoor die tegenwoordig vooral als parkboom wordt aangeplant.

Chinese esdoorn (Acer tataricum ginnala)

De Chinese esdoorn is een opvallende verschijning. Het blad kleurt tijdens de herfst prachtig en opvallend in verschillende rode tinten, wat een schitterende verschijning geeft in de tuin. Om het blad rood te laten kleuren dient de boom wel genoeg zonlicht te krijgen. Het is een trage groeier en kan een hoogte en breedte van 10 meter bereiken, maar wordt meestal maar 5 tot 7 meter binnen ons klimaat. De boom is zeer goed geschikt voor grotere tuinen, maar kan ook in een middelgrote tuin goed tot zijn recht komen. 

Vederesdoorn (Acer negundo)

Zoals de naam al doet vermoeden kan je de vederesdoorn herkennen aan zijn geveerde blad. Het is een samengesteld blad en beschikt over 3 tot 7 deelbladeren. Naast het blad zijn de twijgen opvallend; deze zijn glanzend groen. De vederesdoorn (en zijn variëteiten) is de enige esdoorn soort met een geveerd blad. De boom wordt ook wel de californische esdoorn genoemd, waar deze zijn oorsprong vindt. Het is sinds 1950 een zeer populaire boom voor grotere tuinen of parken. 

Veldesdoorn of spaanse aak (Acer campestre)

De veldesdoorn of spaanse aak is een inheemse struik of boom binnen de Benelux. Het is dan ook een makkelijke groeier die bijna overal geplaatst kan worden. Opvallend aan de plant zijn de schitterende kurklijsten die zowel op jonge als oude takken worden gevormd. Hoewel de boom uit kan groeien tot een hoogte van 12 meter, wordt die vaker binnen de tuin als struik ingezet. Je ziet de spaanse aak vaak gesnoeid worden tot haagplant van 1,5 tot 2 meter, wat er zeer mooi uitziet. De struik/boom kan tot wel 300 jaar oud worden. 

Papieresdoorn (Acer griseum)

De papieresdoorn groeit vaak uit tot een meerstammige esdoorn. Het meest opvallend aan de boom is zijn bast die zeer sterk afschilfert. Tijdens de winter weergeeft dit een schitterend beeld. Het is een middelgrote boom die zeer geschikt is voor kleine, middelgrote en grote tuinen. Hij kan een hoogte van 10 meter bereiken, maar kan ook goed klein gehouden worden voor de kleine tuinen.  De boom kan circa 4 tot 6 meter breed worden. De boom kan het beste solitair worden geplaatst in de tuin om deze tot zijn volle recht te brengen.  

Waar rekening mee houden bij de aankoop van een esdoorn?

Voordat je een esdoorn koopt is het belangrijk om met verschillende aspecten rekening te houden. De uiterlijke kenmerken van het soort tellen hier natuurlijk in mee, maar ook of je tuin groot genoeg is, of je de struik/boom op de juiste standplaats kan zetten en voor welke stamomtrek je gaat. Hieronder worden de belangrijkste aspecten benoemd 

Hoe groot kan een esdoorn worden?

Hoe groot de esdoorn kan worden, is afhankelijk van het soort en de variëteiten van de soorten. Er zijn dwerg varianten die maximaal 1,5 meter hoog worden, maar er zijn ook soorten die een hoogte van 35 meter kunnen bereiken. Niet ideaal voor een kleine tuin😉. Je kan veel soorten ook kleiner houden door ze jaarlijks te snoeien. Om het overzichtelijk te houden wordt hieronder een overzicht weergeven hoe groot elke esdoorn soort en zijn bekendste variëteiten ongeveer worden. Hou er rekening mee dat de meeste soorten verschillende variëteiten hebben die verschillende hoogtes kunnen bereiken, waardoor de hoogtes uiteen kunnen lopen.

Soort:Hoogte:
Japanse esdoorn (Acer palmatum)1,5 tot 10 meter
Noorse esdoorn (Acer platanoides)5 tot 30 meter
Gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus)10 tot 30 meter
Rode esdoorn (Acer rubrum)15 meter
Zilveresdoorn (Acer saccharinum)20 tot 25 meter
Chinese esdoorn (Acer tataricum ginnala)5 tot 7 meter
Vederesdoorn (Acer negundo)6 tot 15 meter
Veldesdoorn/Spaanse aak (Acer campestre)3 tot 12 meter
Papieresdoorn (Acer griseum)10 meter

Esdoorn aanplanten

Voordat je een esdoorn koopt is het eerst belangrijk dat je de juiste plek in de tuin voor de struik/boom vindt. Hierbij moet je uiteraard rekening houden met welk soort je haalt en de grootte van dit soort, maar ook met de standplaats en de bodem waar de boom op moet staan. Alle acer soorten verlangen over het algemeen een plek in de volle zon of halfschaduw. Bij de rode esdoorn (acer rubrum) moet je erop letten dat die een plek in de volle zon krijgt, omdat zijn blad dan mooier rood verkleurt. Hieronder een overzicht van de beste bodem per acer soort. 

Soort:Grond:
Japanse esdoorn (Acer palmatum)Vochtige maar goed doorlatende grond, voorkeur voor licht zanderig
Noorse esdoorn (Acer platanoides)Overal behalve veen
Gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus)Alle grond
Rode esdoorn (Acer rubrum)Vochtige grond, mag niet kalkhoudend zijn
Zilveresdoorn (Acer saccharinum)Alle grond
Chinese esdoorn (Acer tataricum ginnala)Alle grond
Vederesdoorn (Acer negundo)Alle grond
Veldesdoorn/Spaanse aak (Acer campestre)Alle grond behalve arme zandgrond en te droge grond
Papieresdoorn (Acer griseum)Voorkeur voor neutrale of lichtzure grond

Bij het aanplanten dien je een gat tweemaal zo breed en diep als de kluit te graven. Hoe groot de kluit is, is afhankelijk van de stamomtrek. Indien de struik/boom in een plastic bak wordt geleverd, moet de plastic bak eerst worden verwijderd voordat deze de grond in gaat. Plaats de wortels in het gat en voeg rondom de wortels aanplant grond toe voor een goede groei. Zorg vervolgens dat de struik/boom direct na het aanplanten voldoende water krijgt. 

Welke stamomtrek moet je nemen?

Wanneer je een esdoorn wil kopen kom je vaak verschillende stam omtrekken tegen waar je uit kan kiezen. Deze stam omtrekken geven aan hoe oud de struik/boom is. Hoe ouder de boom, hoe groter, sterker en voller deze is. Omdat deze al sterker is, wordt de prijs echter ook hoger. Welke stamomtrek je haalt is afhankelijk van de wens of je al direct een volledige struik/boom wilt plaatsen, of dat je deze langzaamaan wilt laten groeien. 

Verzorging esdoorn

De esdoorn behoeft, wanneer die op de juiste standplaats staat, weinig onderhoud meer. Je kan de meeste soorten (niet alle) in het voorjaar bemesten. Ook moet je er goed op letten dat sommige acer soorten het best gedijen op een vochtige bodem, waardoor je deze moet voorzien van voldoende water in droge periodes. Je esdoorn hoeft voor zijn gezondheid niet gesnoeid te worden. Wel is het mogelijk om te snoeien om deze klein of in een mooie vorm te houden.

Esdoorn snoeien

Om voorop te stellen: de esdoorn hoeft niet gesnoeid te worden voor zijn gezondheid. Snoei hem alleen wanneer je de vorm van de struik/boom wilt behouden of wanneer je hem klein wilt houden. Hou er bij het snoeien rekening mee dat je met een zeer scherpe snoeischaar snoeit zodat er gladde wonden ontstaan. 

Wanneer esdoorn snoeien

Bij alle esdoorn soorten komt de sapstroom in de lente op gang. Wanneer je een esdoorn snoeit in deze periode, kan deze gaan bloeden waardoor die afsterft. Snoei de esdoorn daarom altijd tussen juli en september, zodat je zeker bent dat de acer goed geneest van zijn snoeiwonden. Dit is namelijk de periode waarin de struik/boom groeit, waardoor de wonden snel dichten. 

Hoe esdoorn snoeien

Je snoeit een esdoorn als volgt:

  • Allereerst: let op dat je maximaal 20% van de esdoorn snoeit. 
  • Zoek te lange takken uit en snoei deze of helemaal of voor een groot gedeelte terug. Wanneer je alleen het laatste stuk van de tak afknipt krijgt de esdoorn namelijk een lelijke vorm, wat je wilt voorkomen. 
  • Knip kruisende takken of naar binnen groeiende takken weg. 
  • Kijk of er dood hout aan de esdoorn zit en knip, indien aanwezig, het dode hout weg. Het dode hout is te herkennen aan de takken die wit kleuren. 
  • Zorg ervoor dat er geen dubbele top ontstaat. Dit zie je vooral bij jonge bomen ontstaan. Laat maar een tak over die omhoog kan groeien.
  • Geniet van je prachtige esdoorn!

Esdoorn ziektes

De esdoorn kan aangetast worden door bladluizen, mijten en meeldauw. Deze ziektes vallen gelukkig allemaal op een natuurlijke manier te bestrijden. Ook kunnen twee ziektes voorkomen die lastiger, of zelfs niet te bestrijden zijn. Dit is de verwelkingsziekte of de roetschorsziekte. 

Verwelkingsziekte

De verwelkingsziekte is een vervelende ziekte om te bestrijden. Het ontstaat hoogstwaarschijnlijk door een gebrek aan zuurstof in de grond. De ziekte komt door de schimmel verticillium, die in de grond voor komt. De takken en bladeren verwelken doordat de schimmel de sapstroom verstoort. Als de ziekte er eenmaal is valt de ziekte bijna niet meer te bestrijden, maar je kan de ziekte wel voorkomen door te zorgen voor een luchtige grond die nooit uitdroogt, maar ook niet te nat is. 

Roetschorsziekte

De roetschorsziekte kan vooral optreden bij de gewone esdoorn en de Noorse esdoorn. Infecties treden vooral op bij jongere bomen met een minder goede watervoorziening in droge omstandigheden. De roetschorsziekte is te herkennen doordat er bruine en zwarte schimmelplekken op de bast en takken ontstaan en de bast los laat. Wanneer je esdoorn is getroffen door de roetschorsziekte is deze helaas niet meer te redden.