Acanthus, in Nederland ook wel bekend als akant, is een schitterende verschijning in de tuin. De sierlijk krullende schutbladeren van de acanthus werd vroeger veel toegepast in de bouwkunst van de Romeinen en Grieken. Kenmerkend aan de plant zijn de stijf opgaande, robuuste bloemen. Hij ziet er niet alleen mooi uit tijdens de bloei; ook na de bloei behoudt de plant zijn sierwaarde. De plant, die oorspronkelijk uit het middellandse-zeegebied komt, kan veelzijdig gebruikt worden in de tuin. De plant laat zich het best combineren met opgroeiende planten en dient in de volle zon geplaatst te worden om goed te groeien.
Acanthus soorten
Acanthus is onderdeel van de Acanthaceae familie. Over heel de wereld bestaat het geslacht uit meer dan 30 verschillende soorten, waarvan de meeste in het middellandse-zeegebied voorkomt. Ook telt de plant nog veel cultivars. Niet elk soort is geschikt voor Nederlands klimaat, maar er zijn enkele soorten die het erg goed doen binnen Nederlands klimaat. De bekendste soorten hiervan zijn de Acanthus mollis, Acanthus spinosus en de Acanthus hungaricus. Deze zijn alle drie prima geschikt voor het Nederlandse klimaat en kunnen dus ook prima toegepast worden in de tuin.
Acanthus mollis
Acanthus mollis is het meest bekend van alle akant soorten. Deze roze bloeiende plant wordt binnen Nederland ook wel zachte acanthus of stekelige berenklauw genoemd. De plant wordt op een volwassen hoogte ongeveer 100 tot 130 centimeter hoog, waarbij het blad tot een hoogte van ongeveer 70 centimeter komt. Acanthus mollis bloeit van juni tot augustus en gedijt het best onder de volle zon. Wanneer de plant volwassen is, wordt de plant redelijk winterhard (binnen Nederlands klimaat), maar wanneer die jong is kan die wel wat extra ondersteuning gebruiken. Het blad van de acanthus mollis is zeer opvallend te noemen; zo opvallend dat de sierlijk krullende bladeren als symbool fungeerde voor de Romeinen. Je ziet de bladeren dan ook vaak terugkomen in oude gebouwen van de Romeinen.
Acanthus spinosus
De Acanthus spinosus wordt binnen Nederland ook wel de stekelacanthus of de doornige berenklauw genoemd. Dit is niet voor niets; de plant heeft een gestekeld blad dat tot de middenerf is gedeeld. Hoewel het op eerste oog lijkt dat de stekels van de plant kunnen prikken, zijn de stekels vrij zacht. Als je er mee aan de slag gaat in de tuin is het echter wel aan te raden om tuinhandschoenen aan te trekken. De plant heeft een prachtig groen blad en komt vaak wat gemakkelijker tot bloei dan de Acanthus mollis.
Acanthus hungaricus
Acanthus hungaricus wordt ook wel de Hongaarse berenklauw of Acanthus balcanicus genoemd. De plant is roze-wit van kleur en is zowel tijdens als na de bloei zeer decoratief. De plant wordt circa 90 tot 120 centimeter groot en 60 tot 90 centimeter breed. De plant heeft diep gelobde bladeren en stevige stekels die dicht op elkaar zitten. Acanthus hungaricus kan ook uitstekend als snijbloem gebruikt worden.
Acanthus planten
Acanthus heeft een aantal eisen bij het aanplanten. De beste standplaats voor de plant is op een warme plek in de volle zon. Hoewel de plant ook in halfschaduw kan overleven, komt die vaak moeizaam tot bloei in half-schaduw. De plant heeft geen specifieke eisen voor de grond, behalve dat deze goed doorlatend moet zijn. Hij kan in bijna alle grondsoorten geplaatst worden; leem, klei, zure, neutrale, kalkrijke grond zijn enkele grondsoorten waar die goed groeit. Zorg indien je er meerdere naast elkaar wilt plaatsen voor een minimale plantafstand van 50 centimeter. Je kan er 3 tot 5 per vierkante meter plaatsen.
Zorg bij het aanplanten van Acanthus altijd dat je tuinhandschoenen draagt. Ze hebben namelijk stekels en hoewel deze vrij zacht zijn, kunnen ze prikken. Tuinhandschoenen aangetrokken? Maak een plantgat ter grootte van de pot van de plant. Zorg bij het aanplanten dat je grond goed los zit. Indien de grond niet goed los zit schieten de wortels minder goed uit waardoor de plant zich moeilijker op zijn nieuwe plek kan settelen. Plantgat eenmaal gemaakt kan je wat bodemverbeteraar bij de grond toevoegen voor extra groeikracht. Vervolgens verwijder je de pot voorzichtig en zet je de plant in het gemaakte plantgat. Zorg vervolgens dat je de plant de eerste maand van genoeg water voorziet.
Wanneer Acanthus planten
Acanthus wordt meestal in pot gekweekt en geleverd, waardoor je hem vaak heel het jaar door kunt planten. De beste periode om hem te planten is echter tijdens de lente. Omdat de plant wanneer die jong is maar gematigd winterhard is, kan die alle extra tijd gebruiken om groter en sterker te worden. Door de plant in het voorjaar te planten zorg je dat die beter tegen de vorst kan, dan wanneer je hem tijdens de zomer of herfst plant.
Acanthus verplanten
Over het algemeen is het niet verstandig om je Acanthus te verplanten. In de eerste twee jaar, indien de plant nog niet zijn volwassen grootte heeft bereikt, kunnen ze eventueel nog wel verplant worden. Als de plant eenmaal volwassen is wordt dit echter een vervelend karwei. Naast dat de plant het niet altijd overleeft, regenereert het kleinste stukje wortel dat achterblijft op de oude plaats, waardoor de plant weer terugkomt op de oude plaats. Indien je een volwassen acanthus hebt, kan je het best wortelstekken nemen en deze op de plek planten waar je hem wilt hebben. Hierdoor moet die wel opnieuw groot worden, maar heb je wel meer zekerheid dat er een mooi, nieuwe plant komt te staan.
Acanthus verzorging
Acanthus heeft niet veel onderhoud nodig. Let er goed op dat je tuinhandschoenen draagt wanneer je aan de slag gaat met de plant , daar deze stekels heeft en kan prikken. Jaarlijks kan je wat extra kalk aan de grond toevoegen, waardoor die net wat extra groeikracht krijgt. Ook is het belangrijk om in langdurige droge periodes de plant extra water te geven. De eerste twee jaar, wanneer de plant nog niet volledig volgroeid is, heeft de plant extra bescherming tegen de vorst nodig. Je kan de plant dan afdekken met een beschermhoes voor de plant. Als de plant eenmaal volwassen is kan hij zich redelijk staande houden tegen de vorst. Bij extreme vorst kun je hem voor de zekerheid alsnog inpakken. Verder kan je de plant in het voorjaar nog een verzorgings snoei geven.
Acanthus snoeien
Indien je de plant elk jaar wilt fatsoeneren, kan je de plant eenmaal per jaar snoeien. Dit is geen noodzakelijke snoei, het zorgt er alleen voor dat de plant er netjes uit blijft zien. De snoei dient plaats te vinden tussen maart en april. De snoei is niet ingewikkeld; knip met een snoeischaar de oude stengels van de plant weg. Zorg dat je tijdens het snoeien altijd tuinhandschoenen draagt, daar de plant stekels heeft die kunnen prikken. Snoei de plant niet veel later dan april, omdat die vorstgevoelig is. Als je de plant tijdens de herfst pas snoeit neemt de kans op vorstschade toe.
Acanthus vermeerderen
Acanthus laat zich redelijk eenvoudig vermeerderen. Je kan de plant vermeerderen door zaaien, delen of wortelstekken te nemen. De gemakkelijkste methode is echter door wortelstekken te nemen. Dit houdt in dat je wortels van de plant af haalt en deze wortels zich weer tot een nieuwe plant vormen op de plek waar je deze wortels in de grond graaft. Dit brengt ook een een ander voordeel met zich mee: de plant zal er precies hetzelfde uit gaan zien als de moederplant (de plant waarvan je de wortels afhaalt). Zorg indien je meerdere stekken wilt dat je nooit meer dan 1/3de van de wortels afsnijdt, anders kan je de moederplant beschadigen. Acanthus kan het best gestekt worden tijdens de winterperiode, van begin december tot midden maart. Acanthus stekken doe je als volgt:
- Graaf de plant op uit de grond
- Zoek een gezonde, dikke wortel uit en snij deze met een scherp mes af. Onthoud wat de de bovenkant en wat de onderkant van de wortel is.
- Spoel de wortel af en snijd hem in stukken van 5 tot 7 centimeter groot
- Knip het uiteinde van de bovenzijde met een snoeischaar recht af. Knip de uiteinde van de onderzijde van de plant schuin af. Dit zorgt voor een betere wortelgroei en hiermee kan je gemakkelijk onthouden wat de boven-en wat de onderzijde van de plant is.
- Vul een zaaitray of pot met stekgrond en zet de wortels rechtop in de aarde. Duw de wortel zover dat de bovenkant van de wortel gelijkstaat met de grond.
- Zorg wanneer je meerdere stekken neem dat er een minimale afstand van 5 centimeter tussen de planten zitten.
- Zet de zaaitray of pot op een beschutte plek in de schaduw en geef ze zo nu en dan wat water. Let er op dat je de plant niet te veel water geeft; hier kan je de plant mee beschadigen.
- Binnen twee tot drie maanden zie je wat loof verschijnen en weet je dat de plant gaat groeien. Nu kan je hem zelfs al in de tuin zetten.
- Geniet van je gloednieuwe Acanthus!
Acanthus combineren
Acanthus kan op verschillende manieren gebruikt worden, maar wordt meestal als borderplant gebruikt. Hij laat zich echter niet altijd even makkelijk combineren. De plant combineert vooral goed met opgroeiende planten, siergrassen en struiken. Enkele planten waar die erg leuk mee combineert zijn:
- Duizendblad (Achillea)
- Hoge dahlia’s
- Hoge asters
- Anemonen
- Klokjesbloem (Campanula lactiflora)