De akelei is een schitterende verschijning in de tuin. De plant brengt prachtige, klokvormige bloemen met zich mee die een exotische tint hebben. Dit terwijl de plant goed winterhard is binnen het klimaat binnen de Benelux. De plant heeft naast zijn prachtige bloemen een zeer leuk drielobbig blad. Leuke aan de plant is dat deze zichzelf door de tuin uit zal zaaien in verschillende kleuren. Hierdoor kan je de plant na verloop van tijd op de leukste plekken in je tuin tegenkomen. De plant wordt niet voor niets een tuin nomade genoemd. Er zijn in totaal meer dan 130 verschillende soorten en ze komen in ontzettend veel verschillende kleuren en groottes. Het is dus voor je tot aankoop overgaat belangrijk om goed te onderzoeken wat voor soort je neemt, zodat je niet voor verrassingen komt te staan.
Akelei soorten
De aquilegia is een geslacht van de ranonkelfamilie (Ranunculaceae). Er zijn in totaal meer dan 110 soorten akelei over de wereld verspreid. Veel van deze soorten worden echter niet meer gekweekt of lijken in vele opzichten op elkaar. In Nederland is er een soort ook in de natuur terug te vinden. Je kan deze onder andere tegenkomen in de bossen van Zuid-Limburg. Hieronder worden de zes meest voorkomende soorten besproken.
Wilde akelei (Aquilegia vulgaris)
De wilde akelei is, zoals de naam wellicht al doet vermoeden, een soort die je in Nederland in het wild tegen kan komen. Voorheen kon je de aquilegia vulgaris op veel plekken binnen Nederland terug vinden, maar tegenwoordig vind je ze alleen nog terug in de bossen van Zuid-Limburg. De plant wordt ongeveer 45 tot 60 centimeter groot en heeft dunne blauw groene stengels. Aan de stengels hangen knikkende bloemen in losse trossen. Hoewel de plant in het wild meestal over een blauwe of paarse kleur beschikken, worden ze door kwekerijen in verschillende kleuren gekweekt waardoor er altijd wel iets voor jou tussen zit.
Leestip: Wilde akelei planten & verzorgen
Gele akelei (Aquilegia chrysantha)
Hoewel de gele akelei prima als solitaire plant kan dienen, komt die tot zijn volle glorie wanneer die als groep in de half-schaduw wordt geplant. De plant heeft prachtige lichtgele bloemen en wanneer ze in de half-schaduw staan lijkt het bijna alsof ze licht geven op bepaalde momenten van de dag. Helaas kunnen ze niet volledig in de schaduw worden geplaatst, gezien de plant enige zon nodig heeft om gezond te blijven. Dankzij zijn prachtige gele kleur kan de plant ook uitstekend als snijbloem worden gebruikt.
Alpen akelei (Aquilegia alpina)
De Alpen akelei vindt zijn oorsprong, zoals zijn naam al doet vermoeden, in de Alpen. De plant heeft charmante violetblauwe bloemen met gesteelde bladeren. De bloemen kunnen vrij groot worden: ze kunnen zo’n 9 centimeter breed worden. De aquilegia alpina wordt circa 45 tot 60 centimeter hoog en is breed inzetbaar. Zo kan deze als rotsplant dienen, in de border worden geplaatst of in een pot worden geplaatst.
Aquilegia caerulea
De aquilegia caerulea heeft schitterende bloemen met verschillende kleuren. De buitenste bloembladen zijn lichtblauw terwijl de binnenste bloembladen helder wit kleuren, wat zeer mooi tegen elkaar afsteekt. Het gele hart van de bloem maakt de kleurcombinatie vervolgens helemaal af. De plant kan met een hoogte van 70 centimeter iets groter worden dan de andere soorten. In tegenstelling tot veel andere soorten woekert de aquilegia caerulea een stuk minder.
Aquilegia flabellata ‘ministar’
De aquilegia flabellata ‘ministar’ wordt ook wel een dwerg akelei genoemd. De plant wordt slechts 30 tot 45 centimeter hoog. Hoewel die wat kleiner wordt, maakt dit zijn schitterende paars witte bloemen er niet minder onder. De plant heeft sierlijke, varenachtige bladeren. Wanneer je de plant na de bloei stevig terug snoeit tot vlak boven de grond zal de plant een nieuw, frisgroen blad aanmaken dat de rest van het seizoen zeer sierlijk staat.
Donkere akelei (Aquilegia atrata)
De donkere akelei brengt een unieke kleur met zich mee. De plant heeft prachtige, diep purperen bloemen die bijna op zwarte bloemen lijken. Hier komt de latijnse naam atrata dan ook vandaan, wat in het Latijn ‘donker’ betekent. De aquilegia atrata vindt zijn oorsprong in de Alpen en is daar hedendaags nog altijd terug te vinden. Hoewel de bloemen veel weg hebben van de wilde akelei, zitten er wel een aantal opvallende verschillen tussen de soorten. Zo wordt de aquilegia atrata zo’n 80 centimeter groot en heeft deze behaarde stengels.
Akelei planten
De akelei is geen veeleisende plant, maar heeft wel de juiste omstandigheden nodig om goed te kunnen groeien. Wanneer die in de juiste omstandigheden staat, hoef je de plant enkel nog water te geven. Alle soorten zijn winterhard, waardoor je met een gerust hart de plant aan zijn lot over kan laten tijdens de winter. De beste standplaats voor de akelei is een plek in de half-schaduw maar de plant doet het ook prima in de zon. Qua grondsoort voldoet bijna elke grond, met uitzondering van een zware kleigrond. De beste grond is echter normale tuingrond. De bloei wordt het mooist wanneer die op een humusrijke grond staat. Let er wel goed op dat de grond goed waterdoorlatend is. Indien de plant natte voeten krijgen ten tijde van de winter kan dit schade aan de plant brengen. Wanneer je de akelei in een groep wilt aanplanten kan je het beste een plantafstand van 30 tot 40 centimeter aanhouden. Ongeveer 7 tot 9 planten per m2 dus.
Akelei aanplanten
Wanneer je de akelei in pot koopt kan die van februari tot november worden aangeplant. De beste periode om de akelei aan te planten is echter in het vroege voorjaar, eind maart tot midden april. In deze periode kan de plant zich het best focussen op het aanmaken van wortels. Let er goed op dat je na het aanplanten de plant van voldoende water voorziet. Doordat de plant licht giftig is wordt het aangeraden om te werken met tuinhandschoenen.
Tuinhandschoenen aangetrokken? Graaf een gat dat minimaal zo hoog en tweemaal zo breed is als de kluit. Dompel de wortels van de kluit onder in een emmer water zodat deze voldoende vocht op kan nemen. Zet de plant vervolgens in het uitgegraven gat en dek deze af met de gewenste grond. Zorg ervoor dat de kluit altijd onder het grondniveau zit. Let er goed op dat je de grond niet te veel aanstampt maar wat losjes laat, zodat de wortels zich gemakkelijk kunnen vormen.
Bloeitijd akelei
Alle akelei soorten bloeien rond eind mei tot eind juli. Sommige soorten zullen vroeger bloeien en van mei tot juni bloeien en andere soorten zullen in mei beginnen met bloeien en rond juli stoppen met bloeien. De plant is een echte voorjaars-zomer bloeier. Wanneer de stengels na de bloei blijven staan zul je zien dat de meeste soorten zichzelf over de tuin zullen uitzaaien.
Akelei verplanten
Doordat de akelei zichzelf uitzaait komt die soms op plekken waar je de plant liever niet hebt. Of wellicht wil je de plant gewoonweg een andere plek in de tuin geven. Wat de reden ook is, de aquilegia laat zich gelukkig gemakkelijk verplanten. De plant verdraagt een verplanting goed en zal vaak goed wortelen wanneer die verplaatst wordt. De beste periode om de akelei te verplanten is aan het begin van het voorjaar of rond september. In deze periodes kunnen de wortels van de plant zich het gemakkelijkst weer opnieuw nestelen in de grond. Let er bij het verplanten goed op dat je de wortels niet beschadigt bij het uitgraven van de plant.
Verzorging van de akelei
Eenmaal op de juiste standplaats met de juiste grond vergt de akelei niet veel onderhoud meer. Het belangrijkste is om de plant voldoende water te geven, zeker wanneer deze in de volle zon staat. Je kan de plant na de bloei helemaal terugsnoeien zodat die het volgende jaar weer over een volle bloei zal beschikken. Indien het blad er rommelig of minder mooi uitziet kan je er ook voor kiezen om het blad bijna tot aan de grond af te knippen. Er zullen dan weer nieuwe, frisgroene bladeren aan de plant komen. De plant is niet snel vatbaar voor ziektes, maar het kan voorkomen dat die geteisterd wordt door de mineervlieg. In dat geval is het verstandig om de aangetaste bladeren af te knippen en in de groenbak te stoppen.
Akelei snoeien
Hoewel het snoeien van de akelei geen vereiste is voor de plant, kan je de plant eenmaal per jaar snoeien. Dit dient te gebeuren wanneer de bloemen zijn uitgebloeid. Je kan de stengels tot net boven de grond terugsnoeien. Het voordeel hiervan is dat bij de volgende bloei de bloemen veel langer zullen bloeien en er meer bloemen aan de plant komen. Ook ziet het er een stuk netter uit ten tijde van de winter. Let er wel goed op dat als je wilt dat de plant zichzelf uitzaait je niet alle bloemen wegknipt. Naast de bloemen kunnen ook de bladeren worden terug geknipt wanneer deze er minder mooi of rommelig uitzien. Dit dient ook te gebeuren na de bloei.
Akelei bemesten
Hoewel het niet noodzakelijk is om de akelei te bemesten, kan je deze eenmaal per jaar bemesten voor een optimale groei en vollere groei. De plant houdt van een vruchtbare, humusrijke grond. Je kan de plant het beste bemesten met universele organische meststoffen. Dit kan je het best aan het begin van het voorjaar doen voor een optimaal resultaat. Indien je een kleigrond hebt dien je elk jaar zand en grind aan de grond toe te voegen voor een goede drainage.
Is akelei winterhard en wintergroen?
Alle akelei soorten zijn zeer goed winterhard. De plant kan temperaturen tot -30°C aan waardoor je binnen het klimaat binnen de Benelux geen zorgen hoeft te maken tijdens de winter. Hoewel de plant zeer goed winterhard is, is deze helaas niet wintergroen. De plant zal in de winter afsterven en zal ook zijn blad verliezen. Tijdens de winter zal de plant dus niet opvallen binnen de tuin. Zijn bloei tussen mei en juli maakt dit echter volledig goed.
Is akelei giftig?
Alle delen van de akelei zijn licht giftig. Het rauw consumeren van grote hoeveelheden (meer dan 20 gram) van de plant kan maag-en darmklachten veroorzaken en in extreme gevallen hartkloppingen. Ook kan het sap van de plant voor kleine huidirritaties zorgen. Zorg voor de zekerheid dus dat je altijd tuinhandschoenen draagt wanneer je met de plant aan de slag gaat. De plant is zowel voor mensen als honden en katten licht giftig. Hou hier dus rekening mee wanneer je een huisdier hebt. Dat gezegd hebbende; zolang je de plant niet consumeert is aquilegia ondanks zijn lichte giftigheid een prachtige toevoeging aan de tuin.
Akelei combineren
Hoewel de aquilegia prima als solitaire plant kan worden gebruikt, laat deze zich ook zeer goed combineren. Allereerst combineren akelei planten goed met elkaar, waardoor je ze gemakkelijk als groep aan kan planten. Ook kan de plant uitstekend in een border met andere planten combineren. Enkele planten waar de akelei zeer leuk mee combineert zijn:
- Bulgaarse ui
- Zeeuws knoopje
- Akeleiruit
- Artemisia
- Donkere ooievaarsbek
- Salie
- Bosrank
- Kattenkruid
Akelei vermeerderen
Akelei wordt niet voor niets een tuin nomade genoemd. De meeste soorten van de plant zullen zichzelf uitzaaien over de tuin en zullen ze zich zonder dat je er iets voor hoeft te doen vermeerderen. Het is echter ook mogelijk om de plant gecontroleerd te vermeerderen. Dit kan op twee manieren: je kan de plant zelf zaaien of scheuren. De gemakkelijkste manier is door de plant te zaaien. Je kan de zaden van de plant in een pak kopen, maar je kan ook de zaden van een al bestaande plant gebruiken. Je kan de plant buiten zaaien tussen mei en augustus. Hou er rekening mee dat de plant hetzelfde jaar wel zal kiemen, maar pas het volgende jaar gaat bloeien.
Extra tip: gebruik je akelei als snijbloem
Naast dat de plant schitterend in de tuin staat, kan die ook uitstekend als snijbloem worden gebruikt. Dankzij zijn stevige stengels kan je maanden genieten van de plant in een zelfgemaakt boeket of in een vaas. Knip de bloemen met een snoeischaar of scherp mes wanneer ze net open gaan. Voeg vervolgens snijbloemenvoeding aan het water toe en je kan meerdere maanden genieten van je akelei in huis. Niks is mooier dan een vaas met planten die uit je eigen tuin komen!